Het onderzoek Toekomstgericht onderwijs heeft veel kennis opgeleverd, voor scholen zelf en voor (de toekomst van) het onderwijs. Opbrengsten zijn: schoolportretten van 16 scholen (deelstudie 1) en een overkoepelende rapportage, eindrapportages van onderzoek door de scholen zelf over ontwerpen van onderwijs (deelstudie 2) en een overkoepelende rapportage, evaluatieonderzoek naar de opbrengsten van toekomstgericht onderwijs (deelstudie 3) , presentaties en lezingen, waaronder powerpoints van de scholen zelf.
De tien consortiumscholen hebben portretten van hun school gemaakt. In deze schoolportretten beschrijven de scholen naar welke ‘andere doelen’ ze streven en hoe ze daaraan (willen) werken in hun curriculum en met welke didactische aanpak. Ook beschrijven ze hoe ze daarbij rekening (willen) houden met verschillen tussen leerlingen, bijvoorbeeld tussen jongens en meisjes en tussen leerlingen met verschillende cognitieve capaciteiten (deelstudie 1).
Van zes extra scholen met een vernieuwend onderwijsconcept zijn eveneens schoolportretten gemaakt.
Vanuit de onderzoeksinstituten is er een overkoepelende rapportage gemaakt rond de vraag: Hoe bereid je leerlingen goed voor op de toekomst? Het onderzoek ‘Toekomstgericht onderwijs’ heeft onder meer tot doel inzicht te bieden in de manieren waarop scholen met moderne vernieuwingsconcepten andere dan traditionele onderwijsdoelen nastreven, doelen die ook wel 21e eeuwse vaardigheden genoemd worden. Dit eerste rapport, gebaseerd op schoolrapporten van tien onderzoeksscholen aangevuld met informatie van zes andere vernieuwende scholen, biedt dat inzicht. We geven antwoord op de vraag hoe er aan deze doelen gewerkt wordt, hoe de ontwikkeling van leerlingen gemonitord wordt en hoe er rekening gehouden wordt met verschillen tussen leerlingen.
In deelstudie 2 hebben de tien scholen uit het consortium zelf strategieën voor het werken aan ‘andere doelen’ verder ontwikkeld en/of geëvalueerd. Lees hier over hun onderzoek en bevindingen die de volgende onderwerpen betreffen:
Onderzoek Creatief Vermogen
Amadeus lyceum
Van waarnemen naar ontwikkeling van het kunstzinnige?
Rudolf Steiner College
Kritisch denken bij de extra vakken
Hyperion Lyceum
Verantwoordelijkheid nemen op de Werkplaats
Werkplaats Kindergemeenschap
Effect Leerarrangement op Leerlingen uit Klas 3
Eerste Christelijk Lyceum
Eigenaarschap over leren
IJburg College
Docenthandelen bij het aanleren van de Zelfsturend leren vaardigheden
Vathorst College
Onderzoeksproject Toekomstgericht onderwijs
Hoofdvaart College
Zelfgestuurd werken bevorderen door teamteaching
Herbert Vissers College
Het bevorderen van zelfsturing bij leerlingen
Da Vinci College
De scholen maakten de volgende powerpoints over hun onderzoek (nog niet compleet):
Zelfregulatie door leerarrangementen op het Eerste Christelijk Lyceum
Zelfgestuurd werken bevorderen door teamteachen op het Herbert Vissers College
Naar een handreiking voor het stimuleren van het creatieve vermogen van leerlingen op het Amadeus Lyceum
Zelfsturing en coaching op het Da Vinci College
Een onderzoek naar verantwoordelijkheid nemen op de Werkplaats Kindergemeenschap
Docenthandelen bij het aanleren van zelfsturend leren op en portret van het Vathorst College
Kritisch denken op het Hyperion Lyceum
Ook over deelstudie 2 is door de onderzoeksinstituten een overkoepelende rapportage gemaakt, waarin antwoord gegeven wordt op de vraag: Hoe werken scholen aan doelen als zelfsturing, persoonsvorming, kritisch denken, creativiteit, samenwerken en maatschappelijke bewustwording? En wat zijn hun ervaringen?
Deelstudie 3 is door de onderzoeksinstituten uitgevoerd. Metingen van aanbod en opbrengsten van de ‘andere’ doelen (zie deelonderzoek 3) zijn gerapporteerd in schoolrapportages en een algemeen deel (schooloverstijgend). De rapportage van de eerste meting (het algemene deel) is downloadbaar. Het overkoepelende rapport over twee metingen van aanbod en opbrengsten van toekomstgericht onderwijs laat zien: Werken aan ‘toekomstgericht onderwijs’ met nieuwe, andere doelen gaat niet ten koste van traditionele doelen. Toekomstgericht onderwijs betekent meer gerichtheid op ‘andere’ doelen: op 21ste eeuwse vaardigheden als zelfsturing en creativiteit. Die gerichtheid gaat niet ten koste van resultaten op de traditionele doelen, maar opbrengsten zijn (nog) niet aan te tonen. Dit blijkt uit onderzoek op toekomstgerichte en reguliere (controle)scholen.
Op de EAPRIL2018 conferentie van 12 t/m 14 november 2018 hielden Merlijn Karssen van het Kohnstamm Instituut en Anna Klerk van het Herbert Vissers College een posterpresentatie over de opbrengsten van toekomstgericht onderwijs (deelonderzoek 3). De posters zijn hier downloadbaar.
To what extent and how do innovative schools and regular schools differ in their students' results on 'future-oriented goals' and traditional goals?
How can ‘teamteaching’ best be designed, so that it contributes to serving different learning needs of pupils as well as to the development of their self-regulation?
Op 5 februari jl. verzorgde het Vathorst College, een van de scholen die meedoen aan het onderzoek Toekomstgericht onderwijs, een presentatie op de onderzoeksconferentie van het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst: De meerwaarde van het kunstonderwijs. Judit Hodos, docent beeldende vorming en collega Loes Karsten, docent Frans, vertelden over de meerwaarde van het kunstonderwijs op hun school, bijvoorbeeld voor zelfsturing. Met filmmateriaal gaven zij een inkijkje in de kunsteducatie op Vathorst.
Ook het Amadeus Lyceum zou een presentatie houden, maar door ziekte viel hun bijdrage uit. Mogelijk wordt de presentatie over Creatief vermogen in alle vakken op een ander moment gepresenteerd. Yolande Emmelot hield een inleiding over het onderzoek Toekomstgericht onderwijs.
Op de Onderwijs Research dagen (ORD) in Antwerpen van 28-30 juni 2017 is een lezing gehouden: Toekomstgericht onderwijs: Doelen en werkwijzen van scholen met een innovatief onderwijsconcept.
Te downloaden zijn het voorstel en de powerpointpresentatie.